Svjetski dan intelektualne svojine obilježava se 26. aprila svake godine i predstavlja priliku da se istakne uloga koju prava intelektualne svojine, kao što su patenti, žigovi, industrijski dizajn i autorska prava, imaju u podsticanju inovacija i kreativnosti.
Svjetski dan intelektualne svojine, koji se obilježava danas, u znaku je teme „Žene i intelektualna svojina: Ubrzanje inovacija i kreativnosti”.
Tim povodom iz Svjetske organizacije za intelektualnu svojinu (WIPO) saopšteno je da 2023. godine slavimo stav „Ja mogu” žena pronalazača, kreatora i preduzetnica širom svijeta i njihov revolucionarni rad.
“Žene u svim regionima oblikuju svijet svojom maštom, genijalnošću i napornim radom, ali se često suočavaju sa značajnim izazovima u pristupu znanju, vještinama, resursima i podršci koja im je potrebna da bi napredovale. Zbog slabog učešća žena u sistemu intelektualne svojine, malo njih ima koristi od iste. Stoga, moraju se preduzeti aktivnosti kako bi više žena koristilo sistem intelektualne svojine i na taj način zaštitile i dodale vrijednost svom radu” poručeno je iz WIPO-a.
U tom pogledu PAM CG snažno podržava svoje članice da nastave sa aktivnim djelovanjem i autorskim stvaralaštvom i na taj način daju doprinos snaženju uloge žena u zajednici.

Centar za obuku u sudstvu i državnom tužilaštvu – COSDT, u saradnji sa Organizacijom za zaštitu prava autora muzike Crne Gore – PAM CG, organizovao je u hotelu “Hilton” u Podgorici dvodnevni seminar na temu “Zaštita intelektualne svojine”.

Seminar je otvorila Jasna Vujović, generalna direktorica Direktorata za unutrašnje tržište i konkurenciju u Ministarstvu ekonomskog razvoja i turizma. Učesnicima seminara su se u uvodnom dijelu ispred organizatora obratili Maja Milošević, direktorica Sekretarijata Centra za obuku u sudstvu i državnom tužilaštvu i dr Srđan Bulatović, predsjednik Nadzornog odbora PAM-a CG.

Predavanje na seminaru imale su Dijana Raičković, sutkinja Privrednog suda Crne Gore i Nevenka Popović, sutkinja Vrhovnog suda Crne Gore, koje su govorile o autorskom i srodnim pravima i industrijskoj svojini i tom prilikom predstavile zakonodavni okvir i aktuelnu sudsku praksu domaćih sudova. O “Problemu dokazivanja povrede autorskih prava” predavanje je imao prof. dr Slobodan Marković, profesor na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu i ekspert Svjetske organizacije za intelektualnu svojinu – WIPO. Ispred Ministarstva ekonomskog razvoja i turizma, predavanje su imali Nebojša Mugoša, načelnik Direkcije za normativne poslove i međunaodnu saradnju u oblasti intelektualne svojine, na temu “Nacionalni pravni okvir u oblasti prava intelektualne svojine i usaglašavanje sa pravom EU” i mr Mladen Koprivica, samostalni savjetnik, na temu “Zaštita patenta – nacionalna i međunarodna praksa”.

Pored dobrog zakonodavnog okvira, u cilju efikasnije zaštite intelektualne svojine u Crnoj Gori u praktičnoj primjeni se može još dosta uraditi. Stoga, izlaganje dobre prakse i razmjena iskustava među učesnicima seminara, doprinijeće boljem razumijevanju i sagledavanju svih okolnosti koje mogu uticati na unapređenje intelektualne svojine u Crnoj Gori.

Podsjećamo da su Centar za obuku u sudstvu i državnom tužilaštvu – COSDT i PAM CG potpisali Memorandum o saradnji kojim su definisane zajedničke aktivnosti u cilju organizacije obuka i seminara iz oblasti zaštite intelektualne svojine, a koji će dodatno afirmisati ovu važnu oblast u pristupnim pregovorima Crne Gore sa Evropskom unijom.

Na svečanom koncertu koji je protekle nedjelje održan u ŠOMO “Petar II Petrović Njegoš”, predstavnici PAM-a Crne Gore uručili su vrijednu donaciju školi: klavinovu, flautu, violinu i pultove.

Ispred Organizacije za zaštitu prava autora muzike Crne Gore – PAM CG, donaciju muzičkih instrumenata uručili su izvršni direktor Vasilije Raičević te dugogodišnji istaknuti članovi ove organizacije gitarista i kompozitor Darko Nikčević i mr Dina Kukalj, profesorica violine i predsjednica školskog odbora.

→

Organizacija za zaštitu prava autora muzike Crne Gore – PAM CG organizovala je u hotelu „CUE“ u Podgorici Konferenciju pod nazivom “Izazovi zaštite intelektualne svojine”.

Konferencija, koja je organizovana 03. marta, imala je za cilj pružanje doprinosa razvoju institucionalnih mehanizama saradnje između organizacija civilnog društva i državnih organa nadležnih za primjenu propisa iz oblasti pregovaračkog poglavlja 7 u pristupnim pregovorima sa Evropskom unijom – Intelektualna svojina.

Prisutnima su se u uvodnom dijelu obratili izvršni direktor PAM-a CG Vasilije Raičević, generalna direktorica Direktorata za unutrašnje tržište i konkurenciju u Ministarstvu ekonomskog razvoja i turizma  Jasna Vujović, predstavnica Delegacije EU u Crnoj Gori Nina Marković i izvršna direktorica Centra za građansko obrazovanje Daliborka Uljarević.

Nakon uvodnog obraćanja, prisutni su imali priliku da, u okviru održanog panela, čuju nešto više o trenutnom stanju na polju zaštite intelektualne svojine u postupcima pred sudom, o čemu je govorila sudija i v.d. predsjednice Privrednog suda Crne Gore Dijana Raičković. Na tamu autorskih ugovora govorio je prof. dr Slobodan Marković, redovni profesor na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu, ekspert WIPO-a (Svjetske organizacije za intelektualnu svojinu) koji je učestvovao u izradi Strategije razvoja intelektualne svojine u Crnoj Gori. O kolektivnom ostvarivanju muzičkih autorskih prava u digitalnom okruženju govorio je  Srećko Barbarić, član BTC SubCo CISAC-a i pomoćnik direktora SOKOJ-a dok je mr Mladen Koprivica, samostalni savjetnik u Ministarstvu ekonomskog razvoja i turizma prisutnima predstavio perspektive razvoja industrijske svojine u Crnoj Gori. Panelom je moderirao advokat i pravni konsultant PAM-a CG Ibrahim Smailović.

Konferenciju je otvorila generalna direktorica Direktorata za unutrašnje tržište i konkurenciju u Ministarstvu ekonomskog razvoja i turizma Jasna Vujović i tom prilikom ocijenila da je sistem zaštite intelektualne svojine u Crnoj Gori postavljen na zdravim i održivim osnovama, zahvaljujući rezultatima koje Ministarstvo ekonomskog razvoja i turizma u kontinuitetu ostvaruje u saradnji sa drugim institucijama. Vujović je naglasila važnost zajedničkog djelovanja pri kontinuiranom podizanju svijesti javnosti o značaju i benefitima prava intelektualne svojine, kao i stvaranju ambijenta u kojem će nosioci prava intelektualne svojine nesmetano uživati u plodovima svog intelektualnog rada.

„Izvršeno je usklađivanje Zakona o autorskom i srodnim pravima, Zakona o žigu i Zakona o patentima se relevantnim izvorima prava Evropske unije, te ratifikovana Konvencija o evropskom patentu, Marakeški sporazum za olakšanje pristupa objavljenim djelima za osobe koje su slijepe, slabovide ili imaju druge poteskoće u korišćenju štampanih materijala i Singapurski ugovor o žigovnom pravu. Možda i najznačajnije dostignuće predstavlja to što je Crna Gora 01. oktobra 2022. godine postala punopravna članica Evropske patentne organizacije” naglasila je Jasna Vujović.

Ispred Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori učesnicima Konferencije se obratila Nina Marković. Ona je u ime Delegacije EU poručila da je crnogorsko zakonodavstvo u oblasti intelektualne svojine u velikoj mjeri usklađeno sa zakonodavstvom EU. Međutim, njegova praktična implementacija nije uvijek laka. “Zadovoljstvo nam je što je ovaj događaj okupio sve važne aktere da sjednu za isti sto – zakonodavce, nadležni sud, organizacije za kolektivno upravljanje i nosioce prava, kako bi razgovarali o pitanjima od zajedničkog interesa. Takva saradnja je neophodna da bi se prevazišli izazovi i osigurao veći stepen zaštite prava intelektualne svojine. Svjesni smo da je upravljanje autorskim pravima izuzetno složen zadatak, koji zahtijeva odgovarajuću infrastrukturu, logistiku, znanje i stručnost, a prije svega odgovarajući pravni okvir koji omogućava zaštitu intelektualne svojine njihovih vlasnika, istakla je Marković.

Autorska djela treba adekvatno zaštititi i uspostaviti efikasne mehanizme koji će osigurati poštovanje uloga, prava i obaveza svakog aktera u ovom procesu. Jednako je važno edukovati širu javnost da je neovlašćeno korišćenje sadržaja zaštićenog autorskim pravima kažnjivo.

Sa sve većom dostupnošću muzike na Internetu i servisa za striming, koji ne poznaju granice i koji se koriste u velikoj mjeri, organizacijama za ostvarivanje kolektivnih prava je postavljen dodatni izazov da obezbijede multiteritorijalno licenciranje i ojačaju kapacitete.

Takođe, potrebno je donijeti zakonske odredbe o zaštiti autorskih i srodnih prava na Internetu. Ova oblast trenutno nije regulisana u Crnoj Gori, tako da ohrabrujemo nadležne da počnu da rade na predmetnim zakonskim odredbama” istakla je Nina Marković.

Izvršna direktorica Centra za građansko obrazovanje gđa Daliborka Uljarević istakla je da se  oblast intelektualne svojine može dodatno unaprijediti jer činjenica da se u sudskim sporovima nedvosmisleno dokazuje da dolazi do kršenja autorskih i srodnih prava je opominjuća je da nemamo dovoljno razvijenu svijest kod ključnih zainteresovanih strana. S toga je neophodno da se o ovoj važnoj oblasti više govori. Uljarević je ukazala na značaj programa Evropske unije pod nazivom M’BASE za organizacije civilnog društva u cilju jačanja njihovih kapaciteta za specifične oblasti.

Izvršni direktor PAM-a CG Vasilije Raičević je u svom obraćanju naglasio da je jedna od međunarodnih obaveza Crne Gore u procesu evropskih integracija poštovanje prava intelektualne svojine, odnosno autorskog i srodnih prava, te da PAM CG daje veliki doprinos u procesu pridruživanja Crne Gore Evropskoj uniji kada je u pitanju oblast iz pregovaračkog poglavlja 7 – Intelektualna svojina.

Crna Gora je uspostavila pravni okvir u kojem je zabranjeno bez dozvole i besplatno koristiti autorska djela domaćih i stranih autora na njenoj teritoriji i siguran sam da ćemo u saradnji sa državnim organima doprinijeti efikasnijoj zaštiti muzičkih autora i spriječiti nelegalno korišćenje autorskih djela. Efikasnom institucionalnom saradnjom organizacija civilnog društva i državnih organa nadležnih za primjenu propisa iz ove oblasti na najbolji način se afirmiše legalno korišćenje intelektualne svojine, a u okviru iste autorskog i srodnih prava, što će, nesumnjivo, doprinijeti stimulaciji zajedničkih aktivnosti podrške kulturi i kreativnom sektoru i prihvatanju evropskih standarda, te u konačnom vladavini prava.

PAM CG je od 2011. godine punopravan član CISAC-a (Svjetske konfederacije društava autora i kompozitora) koji predstavlja najveću mrežu autora sa više od 230 autorskih društava i 4 miliona aktivnih stvaralaca svih repertoara. Prema zvaničnim izvještajima CISAC-a, Crna Gora je visoko pozicionirana na svjetskoj ljestvici kada je u pitanju poštovanje autorskih muzičkih prava u odnosu na broj stanovnika i BDP, a prema poslednjem izvještaju za 2021. godinu Crna Gora je zauzela visoko 5. mjesto u svijetu. Od juna 2017. godine PAM CG je član BIEM-a, međunarodne organizacije društava za mehanička prava.

Raičević se, u konačnom, zahvalio Delegaciji EU u Podgorici i Centru za građanskog obrazovanje na ukazanom povjerenju i podršci za realizaciju  projekta “Muzika za sve” i naglasio da potencijal intelektualne svojine i kulturnih i kreativnih industrija u Crnoj Gori nažalost još nije dovoljno iskorišćen. “Svi zajedno moramo doprinijeti stvaranju bolje budućnosti i bržem privrednom oporavaku kroz razvoj kulturnih i kreativnih industrija uz efikasnu zaštitu intelektualne svojine.”

Učesnici su saglasni da je Konferencija bila odlična platforma za dijalog svih zainteresovanih strana kako bi se dodatno podigla svijest javnosti o značaju i obavezi poštovanja prava intelektualne svojine, kao atributa njenog daljeg razvoja.

Konferenciji su, pored predstavnika Ministarstva ekonomskog razvoja i turizma, Delegacije EU u Crnoj Gori i Centra za građansko obrazovanje, prisustvovali i predstavnici Privrednog suda Crne Gore, Uprave za inspekcijeske poslove, Centra za obuku u sudstvu i državnom tužilaštvu, Privredne komore Crne Gore, Nacionalne turističke organizacije, Muzičkog centra Crne Gore, kao i jedan broj korisnika autorskih muzičkih djela i muzičkih autora.

Konferencija je organizovana u okviru projekta „Muzika za sve! – Jačanje kapaciteta organizacija civilnog društva iz oblasti zaštite autorskog i srodnih prava u Crnoj Gori“, koji realizuje PAM CG u partnerstvu sa NVO „STIVI“ i KIC-om „Budo Tomović“ a podržan je kroz program Evropske unije pod nazivom “OCD u Crnoj Gori – od osnovnih usluga do oblikovanja politika – M’BASE“,  koji sprovodi Centar za građansko obrazovanje (CGO), u partnerstvu sa njemačkom fondacijom Friedrich-Ebert-Stiftung (FES), NVO Centrom za zaštitu i proučavanje ptica Crne Gore (CZIP) i NVO Politikon mrežom. Projekat je finasirala Evropska unija, a kofinansiralo Ministarstvo javne uprave.